De Gentbrugse Meersen: zig-zaggen door het groen

De ‘Gentbrugse Meersen’ is een ‘groenpool’ of uitgestrekt park- en natuurgebied in het zuidoosten van Gent. Het gebied is via betonpaden prima toegankelijk gemaakt. Daarbij maakte de Stad Gent verrassend gebruik van varkensroosters, die je doorgaans in stallen vindt. Hier laten ze wandelaars en fietsers toe om tot diep in het groen te zigzaggen.

De Gentbrugse Meersen ligt tussen de bebouwing van Gentbrugge en de Schelde. Het is een mega-speelplek, een flinke brok struinnatuur, een gesmaakt blotevoetenpad, een wandeldijk en ligweides, veel nieuwe volkstuinen, oud en nieuw bos: met de Gentbrugse Meersen hebben de inwoners van de Arteveldestad er sinds kort op slag 140 hectare park bijgekregen. In totaal wordt de groenpool 240 hectare groot.

“Elke Gentenaar moet op maximaal 5 kilometer van zijn woning in een groot park- en natuurgebied terechtkunnen”, legt Katrijn de Roder, landschapsarchitect van de Groendienst van de Stad Gent, uit. “Zo hebben we in Gent 4 groenpolen nodig, met veel plaats voor recreatie. We planten er in totaal 300 hectare nieuw bos aan en laten er ook de natuur hoogtij vieren.”

De Gentbrugse Meersen is een van die groenpolen, die staat voor een mix van park en natuur. Er is veel aangeplant, maar het gebied mag zich spontaan (verder) ontwikkelen. “In zo’n groot gebied zijn makkelijke wandel- en fietspaden belangrijk”, aldus de Roder.

In de toegangszone bevinden zich twee bruggen, vier vlonders en een passerelle, opgetrokken in een elegante combinatie van hout en beton. Voor het zuidelijke deel is die vormentaal van de toegangszone gekopieerd: daar liggen nu twee bruggen en een vlonder.

De passerelle loopt over een walgracht van een oud kasteeldomein en door een jong bos. De passerelle vormt de overgang tussen het stedelijk weefsel en de groenpool. De bruggen gaan over de Rietgracht, een belangrijke natuurlijke drager van het gebied. De vlonders liggen dan weer verspreid in de moeraszones. Terwijl de bruggen en passerelle een onderdeel zijn van de fiets- en wandelpaden, zijn de vlonders vooral verblijfsplekken.

Om eenheid in het gebied met diverse sferen en landschappen te brengen, is dus gekozen voor een gamma in staal, beton en hout. Katrijn de Roder: “Door deze onder verschillende verschijningsvormen te gebruiken en te combineren, ontstaat binnen hetzelfde materialenpalet toch een boeiende nuancering. Elk materiaal is gebruikt voor zijn meest logische toepassing: staal is slank en sterk, beton robuust en duurzaam, hout warm en natuurlijk.”

Voor het beton van de bruggen, passerelle, vlonders en langs de paden werd gezocht naar een element dat breed toepasbaar was. Katrijn de Roder: “De randvoorwaarden waren divers. De elementen moesten duurzaam, onderhoudsarm, vervangbaar, geschikt voor fietsers en voetgangers, en kostenefficiënt zijn. Bij die zoektocht kwam de ontwerper uit bij betonroosters – die je ook vindt in varkensstallen. Deze roosters laten zowel water als licht door, wat de vegetatie ten goede komt en voor een goede afwatering zorgt.”

Tractebel ontwierp de passerelle, bruggen en pontons in opdracht van Stad Gent voor de eerste fase (toegangszone) van de Gentbrugse Meersen. Sweco, het bureau dat in samenwerking met Fris in het Landschap, de tweede fase (zuidelijk deel) ontwierp, nam deze elementen over.

De vloeren werden geleverd door Anders Beton uit Hoogstraten, dat bekend staat om zijn kwalitatieve producten voor de agrarische sector. Dominique Van der Velden, commercieel directeur bij Anders Beton: “De elementen die in de Gentbrugse Meersen werden gebruikt, zijn inderdaad doorgaans bestemd voor stallen. De openingen laten toe om mest ter plaatse af te voeren. Hier laten ze toe om het regenwater door te laten.  Bij de roosters worden de gleuven steeds ontbraamd, zodat de varkens zich niet kunnen kwetsen. Vander Velden voegt er aan toe: “Dat de roosters glad zijn afgewerkt is ook een extra meevaller voor de knieën van de jonge fietser. Wij vinden het resultaat heel geslaagd.”

Katrijn de Roder: “De roosters werden wel op maat gemaakt in functie van loop- en fietscomfort (ook skeelers, steps…). Zo zijn de gleufopeningen kleiner gemaakt dan bij de standaard betonroosters en is het centrale deel gesloten. Voor het overige zijn er geen aanpassingen gedaan. Bij de plaatsing is er steeds een gleuf gelaten tussen de roosters, om water door te laten en tegelijk schade aan de randen te vermijden.”

Betonpaden maken de Gentbrugse Meersen prima toegankelijk. Je mag er ook van de paden afwijken: het blotevoetenpad nemen of op eigen houtje je weg zoeken door het gebied.

“Verschillende biotopen bieden voor kleine en grote mensen, voor planten en dieren, tal van mogelijkheden”, besluit de Roder. Voor elk wat wils, dus. Of wilds (lacht).” (KDA)