WaterTable: Nieuw modulair systeem – Hemelwaterbuffering en infiltratie in Hoogstraten

Tijdens de voorbije maanden konden we opnieuw ervaren dat ons klimaat aan het evolueren is. Langere periodes van droogte wisselen af met zwaardere en intensere regenbuien. In tijdschrift BETON herhalen we regelmatig de noodzaak om de inrichting van onze openbare ruimte aan te passen aan deze nieuwe klimatologische omstandigheden. De prefab betonsector denkt uiteraard actief mee na over adequate oplossingen. Zo produceert Anders Beton een systeem met prefab betonnen ‘watertafels’. In Hoogstraten werd onlangs een project met dit modulair systeem gerealiseerd.

Luc Van Lierop, die voor Anders Beton het project opvolgde, licht toe: “Dit eerste Belgische project met watertafels bevindt zich op een bedrijventerrein in Hoogstraten. Een deel van het terrein bestaat uit klassieke betonnen vloerplaten die dienstdoen als parking. In de omgeving van de omliggende woonzone werd een groenzone aangelegd met waterdoorlatende betonplaten. Het hemelwater van het nieuwe gebouw en het omliggende terrein vloeit af naar het nieuwe watertafelsysteem, dat ondergronds en dus onzichtbaar geïntegreerd is onder de waterdoorlatende parkeerplaatsen.”

Het systeem van de watertafels werd in 2016 ontwikkeld door het Nederlandse bedrijf Trewatin. Luc Van Lierop: “De opbouw start met een geotextiel waarop vloerplaten in prefab beton als fundament worden geplaatst. Daar bovenop komt een element dat letterlijk de vorm van een tafel heeft, de eigenlijke ‘watertafel’ dus. De buitenste tafels worden op de werf zijdelings afgewerkt met betonnen wandplaten, bekleed met infiltratiematten met grote mazen. Het geheel wordt ten slotte verder ingepakt met geotextiel en omgeven door drainagezand.” (Zie: ‘Opbouw van een werf met het watertafelsysteem’)

Anders Beton produceert de betonnen elementen van het systeem sinds 2019. Recent commercialiseert en plaatst Anders Beton het onder zijn eigen naam in België. Met het engineeringskantoor AntarctiQ is Anders Beton een samenwerking aangegaan om bijkomende technieken te ontwikkelen, zoals bijvoorbeeld waterzuivering. Samen met AntarctiQ investeert Anders Beton in een labo waar de ontwikkelingen gevalideerd zullen worden. Van daaruit zal ook de BENOR-certificatie voor dit eerste nieuwe systeem aangevraagd worden.

Eerste project: van gracht naar modulair systeem

Voor het terrein in Hoogstraten voorzag de omgevingsvergunning aanvankelijk een gracht. Enkele omwonenden reageerden eerder sceptisch op dit concept. Met een gracht of een wadi – een andere mogelijkheid – vreesden de buren overlast van ongedierte, aangetrokken door het open water. Dit zou bijkomend het esthetische welzijn van de buurt niet ten goede komen. Daarbij kwam dat een gracht of wadi veel plaats inneemt en bijgevolg een hoge opportuniteitskost heeft doordat deze ruimte niet voor andere toepassingen kan worden benut. Ook de eigenaar had er dus belang bij om de hele oppervlakte zo efficiënt mogelijk te benutten zonder nodeloos ruimteverlies..

Luc Van Lierop: “De eigenaar in kwestie maakte kennis met ons systeem en zag er een win-win-oplossing in. Zowel voor de besognes van de buren, als voor de eigenaar zijn streven naar efficiëntie, kon een oplossing gevonden worden. Dit omdat de watertafels ondergronds worden geplaatst en belast kunnen worden met zwaar verkeer. De elementen zijn modulair en werden snel geïnstalleerd. Ze bevinden zich deels onder de parking, deels onder een groenzone achter de woningen in de buurt. Het bekken omvat 11 tafels en heeft een inhoud van 60 m³.”

Opbouw van de tafel

De ‘poten’ of pilaren van het systeem bepalen de hoogte van het buffer- of infiltratiebekken. Die hoogte is bij een infiltratiebekken afhankelijk van de diepte van het grondwaterpeil. (Bij een dieper grondwaterpeil is er meer beschikbare hoogte om water zijdelings te laten infiltreren. In de grondwaterlaag lukt dit niet.)

De dikte van de druklaag boven het tafelblad hangt af van de gevraagde verkeerslast. Luc Van Lierop: “De tafels worden in de fabriek in één fase gestort en zo naar de werf vervoerd. Dat is essentieel voor de stevigheid van het geheel, mede omwille van de op te nemen verkeerslast. In Hoogstraten bedraagt de dikte van de dekking ongeveer 25 cm. Zo bekomen we elementen die dan al voldoen aan de eisen voor verkeersklasse D400. Het systeem kan ook toegepast worden in omstandigheden met erg hoge belastingen. Een F900 verkeersklasse is haalbaar mits verhoogde dekking.”

De watertafels kunnen zowel met een buffer- als met een infiltratiefunctie opgebouwd worden. In Hoogstraten wordt het water tijdelijk opgevangen om ter plaatse in de bodem te infiltreren. In bufferprojecten kan een pomp worden toegevoegd en wordt het systeem met waterdichte EPDM-folie ingepakt. Bij een gecombineerde uitvoering wordt het onderste deel als buffer en het bovenste deel als infiltratie gebruikt. In dat geval zit het geheel onderin in EPDM-folie en zijn er bovenin infiltratiematten geplaatst die met geotextiel werden afgewerkt.

De watertafels worden voor elk project op maat gemaakt. De minimumhoogte is 75 cm. Vanaf daar kunnen de tafels steeds 25 cm hoger gemaakt worden, met een maximumhoogte van 2,75 m. De grootte hangt af van de gevraagde toepassing. De watertafels kunnen fabrieksmatig worden voorzien van mangaten. Hierdoor is het systeem eenvoudig te inspecteren en kan het ook vlot gereinigd worden.

Multi-inzetbaar

Gezien de tafels voor elke verkeerslast geschikt zijn, kunnen de tafels op elk terrein worden ingezet. “De tafels zijn volledig gedimensioneerd volgens de geldende eisen. We kregen al vragen vanuit een gemeente die het systeem erg interessant vindt voor de openbare weg”, aldus Luc Van Lierop. “Qua verkeersbelasting is dat perfect mogelijk. Sowieso houd je best altijd rekening met incidentele belasting. Leg je de watertafels bv. aan onder een plein met een kerk, dan kan je best zorgen dat er ook rekening wordt gehouden met het gewicht van een kraan die er kan komen te staan om eventuele herstellingswerken aan de toren uit te voeren.”

“Voor openbare aanbestedingen in België is een BENOR-certificatie vereist. De aanvraag voor BENOR is ingediend. Wij hebben trouwens in de fabriek voor verschillende betonproducten ruime ervaring met certificering.”

Modulair en dus herbruikbaar

Er zijn al heel wat oplossingen om water te bufferen en te infiltreren. De waterdoorlatende bestrating en de poreuze riolering zijn voorbeelden van prefab oplossingen. Het watertafelsysteem gaat uit van een heel grote buffer- of infiltratiecapaciteit. De watertafels zullen eerder een alternatief vormen voor een klassieke gracht, wadi of kratten in kunststof, o.a. doordat de noodzakelijke dekking van het watertafelsysteem een stuk kleiner is. Bovendien loop je niet het risico dat de bovenbouw op termijn gaat verzakken of instabiel wordt. De prefab watertafels hebben een zeer lange levensduur. Luc Van Lierop: “Beton gaat uiteraard lang mee. Daarenboven kan onze oplossing door zijn modulaire opbouw ook perfect worden uitgebreid of terug worden ontmanteld en zelfs elders terug worden opgebouwd. In die zin sluiten we mooi aan bij het actuele streven naar circulariteit.”

Hoogstraten als demoproject

Anders Beton ziet het eerste project in België als een mooi demoproject. “Het systeem is in werking. Het waterinfiltratiesysteem kan binnenkort bezocht worden. We zullen daar draaibare deksels en een personentrap installeren. Geïnteresseerden kunnen er zo op afspraak het systeem ‘live’ bekijken.”

De installatie is niet alleen toegankelijk, het waterpeil wordt ook voortdurend gemonitord. Via een hoogtemeter kan worden geobserveerd hoe het water via het bekken infiltreert en met welk debiet het bekken terug volloopt. Luc Van Lierop: “We kunnen de werking van het bekken perfect opvolgen, wat de dag van vandaag vanzelfsprekend zou moeten zijn. Handhaving is in België op gebied van waterinfiltratie echter weinig of niet actief. Monitoring wordt steeds belangrijker in de praktijk. Water is een kostbaar goed. Op termijn zullen zowel overheidsbesturen als ondernemingen in staat moeten zijn om aan te geven welke hoeveelheden hemelwater ze bufferen en infiltreren. Met dit systeem willen wij hen daarin ondersteunen. Dit systeem valt net als de waterdoorlatende betonplaten binnen het nieuw uitgebouwde HYDRO-Gamma van Anders Beton dat oplossingen aanbiedt voor de markt van waterbeheersing.” (KDA)

Opbouw van een werf met het watertafelsysteem in het kort

Bedrijventerrein met watertafelsysteem

Bouwheer: VDV Immo bv
Aannemer: Anders Beton nv
Architect: Architecten Van Laer & Van Erck bv
Prefab beton elementen: Anders Beton nv
11 watertafels (totale capaciteit: 60 m³)