Watertoren van Ghlin – Hedendaagse watertoren is technisch hoogstandje
Watertorens maakten decennia geleden een vast onderdeel uit van het landschap. Ze werden gebouwd voor de opslag van water en om de waterdruk te regelen. Door de ontwikkeling van moderne technieken wordt hun functie steeds vaker overbodig en worden steeds meer torens uit gebruik genomen. Toch werd er in Ghlin, nabij Bergen, in 2015 nog een bijzonder exemplaar in gebruik gesteld. De toren mag letterlijk en figuurlijk een hoogstandje. Naar aanleiding van dit themanummer ‘waterbeheer’, gaan we in op het tot stand komen van deze complexe constructie.
Met zijn 52,5 m hoogte is het kunstwerk, ontworpen door architectenbureau V+, een echte landmark. Van ver zichtbaar, als een uniek herkenningspunt voor de omgeving. De watertank met een inhoud van 2.000 m³ rust op vier balken en een centrale as en lijkt zo bijna te zweven op 40 m hoogte. De zwevende illusie werd mogelijk via, u raadt het al, doorgedreven studiewerk.
Het waterreservoir zelf rust op een ogenschijnlijke eenvoudige betonplaat, waarin echter een complex raamwerk werd verwerkt, dat is opgebouwd aan de hand van een ingenieuze balkenstructuur.
Die balken moeten niet enkel aan de krachten weerstaan die optreden tijdens de gebruiksfase – met inbegrip van de acties die voortvloeien uit een eventuele aardbeving – ze moeten eveneens de krachten inherent aan de bouwfase ondergaan; twee totaal verschillende statische diagrammen.
Het studiebureau koos, omwille van de grote overspanningen, voor voorgespannen balken. Het buitenvierkant van het ondersteunende raamwerk wordt zelf ondersteund door de vier ter plaatse gestorte hoofdkolommen. (fig. 1)
Dat vierkant werd op zijn beurt opgedeeld in gelijke delen, door middel van vier kruisende balken met een tijdelijk tussensteunpunt in het midden. (fig. 2)
De zo ontstane vierkanten werden op hun beurt nog verschillende keren onderverdeeld in kleinere vakken (zie figuren). Zo konden tussen de balken, passende breedplaten worden gemonteerd en opgestort.
De integratie van metalen verbindingselementen om de bovenbouw te monteren, was ook het voorwerp van een gedetailleerd ontwerp. Het waterreservoir wordt namelijk zelf omgeven door een stalen structuur, waaraan de balkenstructuur zelf ook nog is opgehangen. Al deze regelingen zijn mogelijk gemaakt dankzij een goede samenwerking tussen Ergon en het stabiliteitsbureau, Greisch.
Mesoplegging
Bij de verbindingen tussen de balken, die alle eenzelfde hoogte hebben – van zomaar even 1,1 m – situeerde de moeilijkheidsgraad zich in de verbinding. Om dat op te lossen werd een zogenaamde ‘mesoplegging’ ontworpen (zie foto). Het balkenraster met de kleine breedplaten, diende ten slotte als draagstructuur voor een veel dunnere vloerplaat. Daarin werden ook nog de naspankabels gelegd, die in verschillende lagen en in kruisverband werden voorzien (zie fig.8). Onder de balken werden eveneens breedplaten gelegd om zo een egaal plafond te creëren aan de onderkant.
Van de hele interne opbouw is uiteraard nog weinig te zien, het resultaat is wel een omweg waard. Een led-verlichtingssysteem zorgt ervoor dat je de watertoren niet alleen overdag maar ook ’s avonds kan bewonderen (KDA).
De toren won in 2015 de Grote Architectuurprijs Wallonië in de categorie ‘Publieke ruimten en kunstwerken’ en is eveneens genomineerd voor de Belgische Prijs voor Architectuur 2015.
De watertoren van Ghlin, 2015
Opdrachtgever: Intercommunale de Développement Économique – IDEA
Architect : V+ « Vers Plus de Bien-être »
Aannemer : Franki sa
Studiebureau : Bureau d’Études Greisch sa
Speciale technieken : SNS Lavalin
Prefab vloerplaten : Ergon sa
