Wat is digitalisering?

Als u op dit moment de gedrukte versie van BETON 245 onder ogen heeft en u zich de vraag stelt hoe vaak het woord ‘digitaal’ in deze editie wordt gebruikt, dan zit er niet veel anders op dan het blad van voor naar achter te lezen en te turven. Wie daarentegen de digitale versie leest, heeft in enkele milliseconden het antwoord. Daarmee is de toon gezet. Leve de digitalisering. Maar wat houdt digitalisering nu precies in en waarom vinden we dit zo belangrijk? Dit nummer is een goede gelegenheid om het geheugen nog eens op te frissen.

In wagens die voorzien zijn van een analoge snelheidsmeter beweegt de wijzer traploos over de wijzerplaat en duidt daarbij alle waarden aan tussen 0 km/u en de maximale snelheid. De aangeduide waarde staat continu in relatie tot de werkelijke snelheid van de wagen of anders gezegd, de verandering van positie van de wijzer is analoog aan de verandering van de snelheid van de wagen. Een snelheid die overigens moeilijk ‘precies’ af te lezen is, de wijzer is bij het versnellen immers continu in beweging.

Uw boordcomputer laat wellicht ook toe om de snelheid als een getal op een scherm – numeriek – weer te geven. Ondanks het feit dat de snelheid van uw wagen gelijkmatig verandert, geeft de numerieke snelheidsmeter deze weer in trapjes. Ook hier is het moeilijk om uw precieze snelheid te bepalen. Pas als u een volle km/u sneller rijdt, gaat de teller met één eenheid omhoog.

Het Latijnse woord voor vinger is ‘digitus’. Daarvan afgeleid is het Engelse ‘digit’, wat staat voor een getal kleiner dan tien, een waarde die op de vingers geteld kan worden. Digitaliseren is discretiseren, het omzetten van informatie naar telbare waarden. Door die waarden binair voor te stellen, worden deze gegevens toegankelijk voor computers. Digitaliseren komt neer op het vertalen van gegevens naar een binaire vorm, een reeks van enen en nullen.

Wanneer u een document via een scanner digitaliseert, zal een sensor op regelmatige afstand detecteren hoeveel licht het oppervlak weerkaatst en dat licht omzetten in een elektrisch signaal (V). Dat analoge signaal wordt vervolgens geconverteerd naar een digitaal signaal bestaande uit uitsluitend enen en nullen. Fig. 1 laat zien hoe de conversie van een continu (analoog) signaal naar een digitaal signaal kan verlopen.

De werking van computers is gebaseerd op elektrische circuits met een aaneenschakeling van schakelaars die slechts twee posities kunnen aannemen: ‘aan’ en ‘uit’, ‘1’ of ‘0’. Met 8 schakelaars (1 byte) kan men 256 combinaties creëren en dus getallen van 0 tot en met 255 weergeven. Door de grote hoeveelheid schakelaars kan men niet alleen rekenen maar ook een aantal gebeurtenissen in gang zetten. Het binaire systeem sluit dus naadloos aan op de interne werking van de computer. Eenmaal gegevens op binaire wijze voorhanden zijn en door computers gehanteerd kunnen worden, ontstaan er onbegrensde mogelijkheden.

Opslag van gegevens

Digitale gegevens kunnen gemakkelijk worden opgeslagen. Dat werkt in de eerste plaats ruimtebesparend. Volledige archieven kunnen worden vervangen door één enkele schijf of eenvoudig in de ‘cloud’ bewaard worden. Net omdat de data zo weinig plaats innemen, kunnen er gemakkelijk reservekopieën gemaakt en beheerd worden, zodat gegevensverlies quasi uitgesloten is.

Het digitaliseren van uw archief vergt overigens geen grote inspanningen en hoeft ook niet in een keer te gebeuren. Gespecialiseerde bedrijven beheren graag uw ‘papieren’ archief en zetten de gegevens op een digitale gegevensdrager naargelang u dat archief wenst te raadplegen. Daardoor kan u uw archief online raadplegen en worden enkel relevante documenten gedigitaliseerd.

Delen van gegevens

De digitale manier van communiceren is snel en betrouwbaar. Daardoor kunnen gegevens niet alleen snel teruggevonden worden maar ook eenvoudig worden gedeeld. Dat delen kan zowel op passieve wijze door een bestand voor iemand beschikbaar te maken als op actieve wijze door met meerdere personen tegelijk aan een tekstbestand of een digitaal model te werken.

In de bouw is het bouwwerkinformatiemodel (BIM) daar een mooi voorbeeld van. Dit model, een relationele database, vormt het centrale platform waarop elke betrokken partij zich baseert om de voor haar relevante informatie op te halen. Omdat men niet steeds van een leeg blad moet beginnen, leidt deze manier van gegevensdeling tot tijdswinst, kostenbesparing en veiligere constructies. BIM is geen doel op zich maar vormt een cruciale stap in de digitalisering van de bouw in het algemeen en de betonindustrie in het bijzonder.

Een efficiënte gegevensdeling bevordert de samenwerking en ontsluit een reeks van interessante toepassingen. Denk bijvoorbeeld aan een graafmachine die op basis van een koppeling met het centrale model automatisch stopt wanneer de positie van de graafbak conflicteert met de positie van onderliggende leidingen, of aan de projectie van de te voorziene wapeningen in de kist waardoor ijzervlechters geen wapeningsplan meer moeten hanteren.

Analyse van gegevens

Digitale gegevens kunnen eenvoudig geanalyseerd worden waardoor u een beeld krijgt van de efficiëntie van processen en deze geoptimaliseerd kunnen worden. Bovendien kunnen verbanden zichtbaar worden die bij een analoge rapportage verborgen blijven.

Vandaag is iedereen vertrouwd met optische tekenherkenning (OCR) bij het scannen van een document. Met deze techniek worden alle tekens uit de afbeelding van een tekst door middel van patroonherkenning herkend en bewaard voor verdere bewerking.

Door digitale beelden te analyseren, kan de computer ook andere objecten ‘herkennen’ en vorm, afmeting en positie ervan bepalen. Deze techniek, digitale fotogrammetrie genoemd, zou op termijn aangewend kunnen worden in de kwaliteitscontrole van prefab elementen of voor het voeden van het BIM model met de ‘as built’ informatie.

Automatisering

Digitalisering creëert de basis voor een verdere automatisering. Omdat de gegevens voorhanden zijn, kan een computer repetitieve handelingen uitvoeren en ontstaat er ruimte om uitzonderingen en gecompliceerde zaken beter aan te pakken. Automatisering zorgt voor een consequente oorzaak-gevolg relatie en laat geen ruimte voor interpretatie. Er is minder ruimte voor menselijke fouten maar de impact van een menselijke fout, bijvoorbeeld in het opstellen van een algoritme, kan veel groter zijn.

Ecologische voetafdruk

Vaak wordt beweerd dat digitalisering aanleiding geeft tot een vermindering van de ecologische voetafdruk. Dit is moeilijk objectief te onderbouwen. Digitalisatie vergt een uitgebreide infrastructuur waarvan men de impact moeilijk kan inschatten omdat men deze infrastructuur doorgaans niet ziet, denk daarbij bijvoorbeeld aan datacenters. De komende jaren zullen studies de wijzer ongetwijfeld in de ene of andere richting doen uitslaan. Dit is geen argument om al dan niet te digitaliseren maar wel om er bewust mee om te gaan.

De digitale manier van werken is overal aanwezig. Of het nu gaat om de relatie met klanten, leveranciers, overheden, collega’s, productiemachines, … Er is geen weg terug. Onze manier van communiceren is in de loop der jaren essentieel veranderd. Om efficiënt te blijven communiceren en ieders verwachtingen en behoeftes te begrijpen, moeten we onze structuren en onze manier van werken transformeren. Die transformatie is de digitale transformatie. Pas dan spreken we terug dezelfde taal en kunnen we op een gepaste wijze ageren. Op de achtergrond zijn het slechts enen en nullen. (SMA)