Innovatief project ‘City River’ kiest voor prefab beton
De ontwikkeling van het gebied ‘Oosteroever’ in Oostende is volop aan de gang. Dat stadsgedeelte tussen de havenmond en de Spuikom, met daarin een havengebied, een duinlandschap en een bestaande woonwijk, evolueert naar een aantrekkelijke stadspool, waar je natuurwandelingen kan maken, verschillende monumenten kan bezoeken of hedendaagse architectuur kan bewonderen. Met de aanpak van de Victoriastraat wordt momenteel een bijzonder afwateringsproject aangelegd. De zogenaamde ‘City River’ combineert duurzaam waterbeleid met een innovatieve inrichting.
Voor de aanleg van het openbaar domein van Oosteroever is de stad Oostende niet over één nacht ijs gegaan. Er werd een volledig masterplan opgemaakt. Daarvan is het woongedeelte aan de Hendrik Baelskaai en een deel van de Fortstraat en de Liefkensmoresstraat intussen gerealiseerd. Er ging veel aandacht naar publieke ruimte, met ruime wandelboulevards aan de dokken en een zone in functie van de visserij. Ook de aanleg van de Oostdam, met op het eind de radartoren in architectonisch beton, maakt deel uit van het nieuwe gebied. Hier besteedden we al eerder aandacht aan in BETON 226.
Kris Derveaux was tot 1 juni gebiedsmanager bij rioleringsmaatschappij FARYS (sinds 1 juni is hij als klimaatmanager bij EOS nog steeds betrokken bij het project). Hij ontwierp het project City River en is ook nauw betrokken bij de waterhuishouding van Oosteroever. Hij licht toe: “De hele ontwikkeling van Oosteroever past binnen het klimaatplan Oostende. Dat is enerzijds gericht op het veranderende klimaat, waarbij neerslagpieken moeten kunnen worden opgevangen. Anderzijds zit dit plan ook in de context van het Vlaamse mitigatieplan. Mitigatie is het tegengaan of beperken van klimaatverandering door het reduceren van broeikasgasuitstoot. Daartoe voorziet men in stedelijke context groen-blauwe zones, groen en water dus.”
Doorheen het volledige, ambitieuze ontwerp moet rekening gehouden worden met de specifieke eigenschappen van het kustlandschap. De kust is vooral kwetsbaar voor de watergerelateerde effecten van de klimaatsverandering. Er is steevast een verhoogd risico op het overstromen van openbaar domein en privédomein ten gevolge van hevige regenbuien. Tegelijk is ook het gevaar op watertekort door langdurige droogte nooit veraf.
Kris Derveaux: “Om de effecten van de klimaatwijziging aan te pakken en om de veerkracht van het kustlandschap te versterken is een passende waterbeheersing noodzakelijk. Bij het uitwerken van de masterplannen was er niet alleen aandacht voor een goede inpassing in de omgeving. Waar mogelijk werden waterdoorlatende funderingen toegepast en voor het regenwater werden poreuze betonbuizen gebruikt die toelaten dat het water kan infiltreren in de bodem. Op die manier wordt gewerkt aan een duurzame manier van waterbeheer.”
Scape
De heraanleg van de Victorialaan, waar de City River zich zal bevinden, kadert binnen een ambitieus Europees project; SCAPE staat voor Shaping Climate Adaptive PlacEs en is een breed partnerschap tussen 8 deelnemende overheden uit België, Nederland en de UK. De essentie van het project is de infrastructurele aanpassing van de kuststeden aan de toekomstige klimaatsverandering. Alle partners werken samen rond zogenaamd ‘Landscape Led Design’: het ontwikkelen van innovatieve en groene tools die de effecten van het klimaat op watergerelateerde problematiek kunnen oplossen.
Voor de afwatering van de Victorialaan kozen de ontwerpers een concept waarbij het regenwater van het openbaar domein in de straat eerst opgevangen wordt in een centrale ‘City River’, om vervolgens vertraagd afgevoerd te worden naar een ondergrondse waterbuffer. Het is een bijzondere heraanleg van de voormalige industriële maritieme site met een innovatief riolering- en wegenisontwerp, waar bufferen, infiltratie van regenwater en waterbeleving op straat centraal staan.
Kris Derveaux: “De traditionele rioolroosters verdwijnen op die manier uit het straatbeeld. Er ontstaat een ‘stadsrivier’ die aanzwelt bij regen en zijn oorspronkelijke stroombreedte terug aanneemt na elke regenbui. Deze City River heeft veel meer bergingscapaciteit en kan intense regenbuien beter opvangen dan een klassiek rioolstelsel met vergelijkbare capaciteit.”
Waterbeleving verzekerd
De rivier zou in principe nooit droog mogen komen te staan, zodat hij een buffer kan vormen voor de gevolgen van de klimaatverandering. Is er desondanks onvoldoende water, dan wordt de waterbeleving van de rivier toch verzekerd. Dat gebeurt door water uit de buffer door de City River te pompen met behulp van duurzame energie. Overigens staan de regenwatersystemen van de omliggende privéprojecten ook in verbinding met de bufferbuizen van de Victorialaan, wat een vrij unieke situatie is.
Betonbuizen
Voor de betonbuizen, die werden geleverd door Lithobeton, werd gekozen voor een diameter van 1600 mm, het grootste type van gewapende buizen dat op de markt is. Kris Derveaux: “Deze buizen dienen om een buffer en voorraadvat aan te leggen. De grote diameter laat toe om de buizen half als permanente buffer te gebruiken en half als tijdelijke buffer om neerslagpieken op te vangen en vertraagd te laten afvoeren. Met de buffer zorgen we voor voldoende watervoorraad om droge periodes op te vangen.”
FEBE-bedrijf Lithobeton is trots aan dit prestigieuze project te kunnen meewerken. Hans Mesuere, productiedirecteur van Lithobeton: “Wij leverden voor City River net geen 260 m betonbuizen, alsook 23 inspectieputten en 21 ontvangers. Dit hele gedeelte is gericht op het bufferen van het water. Voor ons en de aannemer van de onderbouw, Vanlerberghe BV, was dat een aanzienlijke uitdaging. De grond had verschillende storingslagen (laag die extra verdicht is en dus moeilijk te verdichten, nvdr) en we hadden een sleufdiepte van 3 à 4 m nodig. De buizen zijn groot en de diepte werd berekend in functie van de dwarsingen.
Aannemer Hendrik Vanlerberghe van Vanlerberghe BV voegt toe: “De werken werden dan ook strak voorbereid waardoor uiteindelijk het nodige rendement bij uitvoering kon bereikt worden. Het was vooral een kwestie van de stabiliteit van de funderingssleuf te optimaliseren. Deze buizen wegen toch gemakkelijk 7 ton en met een onstabiele, waterdragende ondergrond is het risico van nazettingen niet te verwaarlozen.” Door de diepte van de sleuf was ook het droog houden ervan een huzarenstukje. Hendrik Vanlerberghe: “De klassieke manier van verticaal draineren kon, gezien de verschillende storingslagen, niet garanderen dat de sleuf voldoende droog zou blijven tijdens de uitvoering van de werken. Daarom werd geopteerd om horizontaal te draineren. Daarbij werden alle storingslagen doorsneden en met een minimum opgepompt debiet kon de sleuf perfect droog gehouden worden. Deze techniek werd uitgevoerd door Omni-drain, een zusterbedrijf van de firma Vanlerberghe BV.”
De buizen met een diameter van 1.600 mm en een extra grote lengte van 2,85 m waren heel bewust gekozen. Hans Mesuere van Lithobeton: “De keuze voor deze grote dimensies in lengte en breedte hadden niet alleen het voordeel dat ze meer stabiliteit konden verzekeren, maar kwamen ook ten gunste van het rendement. Door het feit dat Lithobeton dicht bij de werf gevestigd is, konden de leveringen just in time gebeuren.”
Lithobeton en Vanlerberghe zijn het eens over het feit dat een goede samenwerking ook het succes van dit speciale project uitmaakte: “Er kon vlug ingespeeld worden op onvoorziene zaken zoals het afkoppelen van bestaande, onbekende putten of leidingen. Het gebruik van prefabriceerde constructies, ook in die omstandigheden, bewijzen telkens hun nut en voordeel en dragen een belangrijk steentje bij in het vlotte verloop van de werkzaamheden en de uitvoeringstermijn.”
Toegepaste materialen
Voor de verharding van City River is gewerkt met de toegepaste materialen die eerder werden gebruikt voor Hendrik Baelskaai: er worden groot formaat geslepen betonstraatstenen gebruikt voor de wandelzones langs de kant van het stedelijk ontwikkelingsgebied en aan de kant van de bedrijven zijn de rijweg en parkeerstrook uitgevoerd in uitgewassen of gepolierde vloerplaten in beton van Eurodal. Op die manier wordt een herkenbare inrichting nagestreefd op de Oosteroever. Het verkeer langs de kant van de bedrijven en de wandelboulevard langs de woonontwikkeling zijn van elkaar gescheiden door de City River. Ook de verlichtingsmasten, met een knipoog naar de masten van een boot, springen in het oog.
Goed toeven
Met de groene inkleding, aangepast aan de omgeving, wordt City River een aangename plek. Het aanwezige groen zorgt bovendien voor de nodige verkoeling. Met verticale, groene elementen vormt City River een tegenhanger voor de hoogbouw van de omringende wooncomplexen en industriegebouwen. Als alles goed gaat, zal het vanaf deze zomer goed toeven zijn op deze uitzonderlijke groen-blauwe locatie vlakbij de zee.
CITY RIVER – Oostende, 2020
Opdrachtgever: Farys / Stadsbestuur Oostende
Ontwerp: Farys / AGSO ( Autonoom Gemeentebedrijf Stadsontwikkeling Oostende)
Aannemer: Tijdelijke Maatschappij Seru-Vanlerberghe
Ondergrondse werken (riolering en bufferleidingen): Vanlerberghe
Bestrating en centrale ‘City River’ : Seru
Met de steun van : Interreg 2 Zeeën – SCAPE
Prefab beton elementen
Betonbuizen: Lithobeton nv
Plantvakken : Ebema nv
Keerwanden in architectonisch beton: Ebema nv
Groot formaat betontegels wandelzone : Bleijko nv
Geprefabriceerde betonplaten: Eurodal nv
