Parking Keerdok : Veel meer dan een plek voor auto’s

Eind 2022 opende de stad Mechelen de gloednieuwe parking Keerdok. Maar het project van ontwikkelaars Mont-Real nv en Kairos nv is veel meer dan dat. De realisatie van parking Keerdok luidt de start in van een grootschalige transformatie van de omgeving rond het Keerdok tot een bruisende, nieuwe stadswijk. Het ontwerp, van POLO bvba – Archipelago Architects nv, is een architecturaal hoogstandje met sterke modulaire eigenschappen. Eyecatchers zijn ongetwijfeld de 265 geprefabriceerde betonnen kruisvormige gevelelementen, geproduceerd en geleverd door Verheyen nv, de specialist in architectonisch beton van de B&R Bouwgroep nv.

Parking Keerdok is op en top duurzaam, want het gebouw is zo ontworpen dat het in de toekomst vlot kan omschakelen naar meer of net minder parkeren. Het ontwerp speelt zo in op evoluties in de mobiliteit, zoals bijvoorbeeld autodelen. De verdiepingen van Parking Keerdok kunnen zonder grote verbouwingen van functie wijzigen door er eenvoudig werk- en/of woonunits tussen te schuiven. Naast een 500-tal parkeerplaatsen en oplaadpunten voor elektrische auto’s, huisvest Parking Keerdok ook een ruime, overdekte fietsenstalling met oplaadpunten voor elektrische fietsen, een buurtsupermarkt en kantoren. Op het dak vind je een stadsterras met bomen en een prachtig uitzicht op Mechelen. Twee verdiepingen lager is er ook een evenementenplein voor publieke activiteiten.

Maatschappelijke vraag

“Dit project kadert binnen een groter masterplan in het noordwestelijke deel van Mechelen”, duidt Mauro Poponcini, ir. architect bij POLO. “Samen met archipelago architects hebben we een ontwerp bedacht en ingediend. Voor ons was het een bijzondere uitdaging omdat we ons meteen de vraag stelden: een parkeergarage bouwen, is dat nog wel nodig? Er zullen steeds minder auto’s rijden en het is niet ondenkbaar dat auto’s ooit volledig verdwijnen. Wat doe je dan met de structuur van zo’n garage? Dat was voor ons een heel belangrijke vraag. Het is logisch dat aan de poorten van een grote stad voldoende parkeergelegenheid is, met van daaruit de mogelijkheid om via het openbaar vervoer het centrum te bereiken. Maar het idee gaat verder dan alleen maar parkeren aan zo’n poort. Vroeger, in de middeleeuwen, was zo’n poort ook een ontmoetingsplaats. Daarom zagen wij dit project als een maatschappelijke uitdaging om mensen weer samen te brengen.”

Het parkeergebouw is één grote, kolom­vrije overspanning met extra vrije hoogte en kan daardoor gemakkelijk herbestemd worden voor kantoren, retail, bedrijven of zelfs woningen. De kantoren op de twee bovenste lagen van Parking Keerdok zijn opgevat als invullingen van twee ‘gewone’ parkeerlagen. Het zijn box-in-box geïsoleerde volumes in hout en glas die binnen het grotere casco zijn opgesteld. Mauro Poponcini: “We ontwierpen een efficiënt parkeergebouw met diverse modulaire mogelijkheden. Door de aanwezigheid van splitlevels kan later zelfs de parkeercapaciteit verhoogd worden door tussen twee niveaus een metaalstructuur te voorzien. Naar toegankelijkheid is er dan te weinig hoogte, maar voor automatisch parkeren, wat in de toekomst steeds gebruikelijker zal worden, is dat ideaal. Voor het ontwerp hebben we ons deels laten inspireren door parking 58 in Brussel. Mensen uit de buurt bouwden daar feestjes op het dak, wat uitgroeide tot een iconisch sociaal gebeuren.”

Structuur geeft identiteit

Voor POLO geldt: structuur is gelijk aan architectuur. Mauro Poponcini: “De mooiste gebouwen en kunstwerken hebben een bijzondere structuur. En de structuur moest ook in dit project het gebouw een identiteit geven. Zoals zo vaak was het wroeten om dat binnen het budget te kunnen realiseren, maar het is gelukt. Met een slimme structuur hebben we een toekomstgericht gebouw gerealiseerd. En de mogelijkheden zijn legio. Naast kantoorruimtes of woningen zijn ook een cinema, een museum of zelfs een kartbaan mogelijk. Als toppunt culmineert het hele gebouw in een publiek groen dakterras, waar iedereen kan genieten van het zicht op Mechelen.”

265 kruisen

De gevel, opgebouwd uit maar liefst 265 prefab betonnen kruisvormige elementen, vormde een serieuze uitdaging. Naast het architecturale karakter van de gevelelementen, doen ze ook dienst als draagstructuur. Een kolfje naar de hand van Verheyen, dat, naast de productie, ook voor de levering, montage en naspanning met injectie zorgde. De combinatie van enerzijds de dubbele functie en anderzijds de uitzonderlijke vormgeving van de elementen was stabiliteitstechnisch geen sinecure, maar door in een vroeg stadium met het bouwteam mee aan tafel te zitten, kon de prefab beton­specialist de opbouw van de elementen mee optimaliseren. En prefab bleek al snel de beste oplossing. In plaats van losse X-elementen werden gecombineerde X’en met balken gecreëerd. Goed voor een aanzienlijke vermindering in het aantal elementen en koppelingen, met een beduidend kortere doorlooptijd van de montage als gevolg. Voor de montage van deze enorme elemen­ten – de grootste wegen maar liefst 21 ton – deed Verheyen een beroep op een 350-tons kraan die speciaal overkwam uit Nederland.

Esthetisch en functioneel

Mauro Poponcini: “Samen met de aannemer werd al snel besloten dat prefab beton het ideale materiaal was voor de structuur. Na het winnen van de wedstrijd volgde een heel avontuur om uit te dokteren hoe we alles konden prefabriceren. In dat studiewerk kroop bijzonder veel tijd. Uiteraard hadden we op voorhand goed bestudeerd hoe we de kruisen wilden aanpakken, maar je gaat pas echt inzoomen als het helemaal concreet wordt. Het idee van de kruisen is tweeledig: enerzijds is er de esthetische meerwaarde en anderzijds zijn de kruisen cruciaal voor de stabiliteit. Op die manier konden we kolommen en balken elimineren, wat dan weer de modulariteit van het gebouw ten goede kwam en her­bestemming evidenter maakt.”

Een goede samenwerking tussen architect en prefab betonfabrikant is cruciaal. “Samenwerken, niet te veel compromissen sluiten en de logica van de structuur respecteren”, vertelt Mauro Poponcini. “Wij vonden het bijvoorbeeld belangrijk dat de horizontale balken en kruisen een andere kleur hadden dan het traditionele grijze beton. Samen met Verheyen hebben we een oplossing gezocht en besloten om het beton identiteit te geven door de balk uit te wassen met een vertrager, de X te zuren en met meer of minder zuur te werken in de bekisting. De X en de balk worden in één bekisting gemaakt, ter hoogte van de balk met een vertrager, maar dus wel in dezelfde betonsamenstelling. De X werd achteraf gezuurd. Wat dat betreft zaten POLO en Verheyen op dezelfde golflengte en dat was zeer aangenaam.”

100% hernieuwbare energie

Parking Keerdok is uitgerust met een zonnepanelendak met een vermogen van ongeveer 170 kWp, genoeg om zichzelf volledig te voorzien van hernieuwbare energie. Ruim de helft van de elektriciteitsproductie stroomt naar de laadinfrastructuur, de rest naar de kantoren en de supermarkt in het gebouw. Die zijn niet aangesloten op het gasnet, maar halen de warmte uit de bodem, met geothermie. Met de steun van Europa moet Keerdok een toonbeeld van laadinfrastructuur en energiemanagement worden op Europees niveau.

Slimme mobiliteitshub

Het nieuwe gebouw vormt samen met zijn omgeving een slimme mobiliteitshub, waar bewoners en bezoekers 24/7 terechtkunnen. Bovendien wordt de parking een hotspot voor elektrisch laden en autodelen. Maar het accent ligt vooral op verplaatsingen te voet, per fiets of bus. De publieke ruimte rond het parkeergebouw is volledig verkeersvrij – op de toegangsweg tot de parkeergarage na – en je kan er vlot op een fiets of deelfiets overstappen. En in de lockers van de parking kan je gratis een fietsbatterij opladen met stroom van de zonnepanelen op het dak. Vanuit het parkeergebouw fiets of wandel je via de nieuwe fiets- en voetgangersbrug snel en veilig naar het 750 m verder gelegen historische stadscentrum van Mechelen.

Masterplan

Parking Keerdok is het eerste project dat wordt opgeleverd binnen het masterplan Keerdok. De komende jaren evolueert deze plek naar een nieuwe, duurzame stadswijk met zowat 550 woningen, een levendig centraal ontmoetingsplein (Rode Kruisplein) met horeca, vernieuwde kades en een stadspark inclusief minibos. (NR)

Parking Keerdok Mechelen 2022

Opdrachtgever: Stad Mechelen
Projectontwikkelaar: Mont-Real nv & Kairos nv
Architect: POLO bvba & Archipelago Architects nv
Landschapsarchitect: ARA bv & Vogt ag
Studiebureau: BAS bvba & Sweco Belgium nv
Aannemer: BAM Interbuild bv
Prefab betonelementen: Verheyen nv
Cijfers :

Oppervlakte ondergronds : 2.980 m²
Oppervlakte bovengronds: 13.310 m²